Je bent niet ingelogd.
Wat kan China, het meest vervuilende land ter wereld, beloven op de klimaattop?
China is het meest vervuilende land ter wereld maar wil graag vergroenen. Toch moet de economie ook blijven draaien. Wat kan het land beloven op de komende milieutop in Glasgow?
Eva Rammeloo29 oktober 2021, 07:19
Meneer Hao verkoopt zelfgemaakte jiaozi. Hij vult en vouwt de deeglapjes in een hoekje van zijn huis van aangestampte aarde. Soms heeft hij een klusje als chauffeur. Tot een paar jaar geleden was hij mijnwerker. Maar toen sloot de mijn, een van de vele in de regio Xingtai, waar het kale landschap gebutst is van alle mijngangen die er onderdoor lopen.
Nu weet de opgewekte Hao niet hoe hij aan geld moet komen, vertelt hij in het licht van een enkel peertje. Onderwijs heeft hij niet gehad, van jongs af aan werkte hij in de steenkolenmijnen in de buurt.
China wil wel schoner worden, maar de economie moet ook blijven groeien. Die twee dingen combineren lijkt een onoplosbare puzzel. Zoals meneer Hao zijn er nog zeker miljoenen mensen die werkloos werden door de mijnsluitingen, schatte de Chinese Academie voor Sociale Wetenschappen een paar jaar geleden. Om nog maar te zwijgen over de gevolgen voor aanverwante industrieën.
Werkloosheid is het menselijke gevolg van China’s beleid om klimaatverandering tegen te gaan. Want hoe krijgt Xi Jinping het arme, Chinese achterland waar Hao woont, zover dat het meewerkt om gezonde, duurzame groei te bewerkstelligen? Het is een van de belangrijkste hoofdpijndossiers van de Chinese leiders. Xi zal het dilemma zelf niet uitleggen op de klimaattop in Glasgow. Hij blijft volgens verwachting in Peking, en stuurt klimaatgezant Xie Zhenhua naar Schotland.
Zes vragen over China’s inzet bij de internationale afspraken om CO2-uitstoot te verminderen.
1. Waarom kijkt iedereen naar China?
Meer dan 70 procent van China’s energieverbruik komt uit steenkool. Het land stoot meer koolstofdioxide uit dan de VS, Rusland, India en Japan samen, of maar liefst een kwart van alle CO2 uitstoot ter wereld, 13 miljard ton in 2019. Naast de 1082 steenkool gestookte energiecentrales – wereldwijd is China goed voor de helft van de totale elektriciteit uit steenkoolcentrales – heeft het land er ook nog eens bijna tweehonderd in aanbouw.
Peking kondigde in september aan dat het land geen kolencentrales in het buitenland meer financiert. Dat was een stap in de goede richting. Dat scheelt de helft van de capaciteit aan geplande nieuwe kolencentrales wereldwijd. Maar het was ook een beetje makkelijk, want de grootste aanpassingen moeten in eigen land gebeuren.
Van al die uitstoot komt 90 procent in de lucht bij de productie van materialen. Zo verbruiken de staalovens een vijfde van alle steenkool. En de op één na grootste economie ter wereld heeft nogal wat materialen nodig. De economische groei moet het hebben van de maakindustrie, maar ook van de uitbreiding van een gigantisch infrastructureel netwerk: spoorlijnen en wegen. Bovendien zetten projectontwikkelaars jaarlijks twee miljard vierkante meters aan bebouwing neer, een derde van het wereldwijde totaal. Om echt grote stappen te zetten in het terugbrengen van de CO2-uitstoot, moet China dus bewegen.
null Beeld Louman & Friso
Beeld Louman & Friso
2. Hoe is Peking in beweging te krijgen?
China claimde altijd dat het een ‘ontwikkelend land’ was en dus niet dezelfde klimaatdoelen hoefde na te streven als westerse landen. Immers, die gingen ook door een smerige, industriële revolutie, alleen was dat eind negentiende eeuw. De ontwikkeling die het westen daarna doormaakte, komt voor China nog. Innovatie, schonere en een slimmere industrie – daar is Peking nu pas aan toe.
Die claim heeft zijn momentum nu een beetje verloren. De Communistische Partij ziet namelijk best wel in dat er dingen moeten veranderen. De eigen bevolking begon jaren geleden al te klagen over luchtvervuiling, smerig grondwater en vernietiging van natuur. China’s economie kan ondertussen ook wel een nieuwe impuls gebruiken, en Peking hoopt die te vinden in de hoek van de duurzame energiebronnen en nieuwe technologieën.
3. Hoe ambitieus zijn China’s doelen?
Vorig jaar kondigde Xi Jinping aan dat China in 2060 de netto CO2-uitstoot naar nul wil brengen. “Dat was heel belangrijk, want voor hij dat zei, hadden we geen idee wat er zou gebeuren ná 2030, het jaar waarna China’s uitstoot zou moeten dalen,” zegt Lauri Myllyvirta, hoofdanalist bij onderzoeksorganisatie CREA. Hij verdiept zich al jaren in het Chinese klimaatbeleid en is, na de opluchting van vorig jaar, teleurgesteld dat Peking nog geen nieuwe, concrete doelen heeft afgekondigd.
China levert plannen donderdagnacht in
Het land heeft in haar update voorafgaand aan de klimaattop in Glasgow zichzelf niet significante nieuwe doelen gesteld om de klimaatdoelen te halen. In de plannen, die het donderdagnacht ontvouwde, school weinig nieuws. Nog steeds zegt het land haar uitstootpiek te willen hebben bereikt voor 2030, en is het van plan in 2060 op CO2-neutraal te zijn. Maar hoe het dat wil bereiken, is nog niet helemaal duidelijk.
Het zag er een tijd lang helemaal niet zo slecht uit. Tussen 2013 en 2017 groeide de CO2-uitstoot niet zo hard als voorheen. Het leek zelfs alsof de Chinese emissie al voorbij het hoogtepunt was, en alleen nog maar zou dalen. Zelfs toen de uitstoot daarna tóch weer begon te stijgen, werd nog gehoopt dat ze al vóór 2030 zou pieken – maar daar werd in de aanloop naar de top in Glasgow niets over gezegd. Ook is er niets duidelijk geworden over het niveau waarop die uitstoot piekt, en hoe snel ze daarna omlaaggaat. “Die zaken zijn heel belangrijk voor de geloofwaardigheid van Xi’s aankondiging. Als we gewoon doorgaan zoals altijd, dan is de vraag vanaf welke hoogte de uitstoot straks omlaag racet naar neutraliteit in 2060.”
Energiecentrale in Shanghai die op zonne-energie draait. Beeld Getty Images, iStockphoto
Energiecentrale in Shanghai die op zonne-energie draait.Beeld Getty Images, iStockphoto
4. Waarom hapert het Chinese klimaatbeleid?
Het beleid is niet eenduidig. De overheid stelt limieten aan de staalproductie, maar om de economische groei op peil te houden investeert ze wél in infrastructuur. En dus stijgt de vraag naar staal en dus de staalprijs. Hetzelfde gebeurde met steenkool. Er werden mijnen gesloten, maar toen er een paar weken geleden een tekort ontstond, gingen ze toch weer open. “Dat doet denken aan de winter van 2017-2018”, zegt Li Yifei, auteur van het boek China goes Green, over China’s beleid om te verduurzamen. In die winter wilde de centrale regering dat mensen massaal gas gingen gebruiken in plaats van steenkool. Maar er bleek helemaal niet genoeg gas voorradig.
“Het probleem is een gebrek aan coördinatie. De klimaatdoelen van de centrale regering moeten omlaag sijpelen naar de lokale overheden.” Li ziet dat de steenkoolvoorraad nu wordt ingezet als hefboom. “De president heeft grote ambities, maar die schaden de materiële en financiële belangen van de steenkoolindustrie. Dus die zegt: het land is voor 70 procent afhankelijk van ons. En jullie willen dat we veranderen. Hoe dan?”
Energiezekerheid heeft prioriteit, schreef het kabinet een paar dagen geleden in een beleidsdocument. Daarnaast is er de dreigende werkloosheid. De mijn waar de ongeschoolde meneer Hao werkte, is bezig met verduurzaming, maar hij weet niet of daar straks ook werk is voor hem.
De Chinese regering zit klem. En daarom blijft Peking gewone kolencentrales bouwen. In augustus werd bekend dat er 61 nieuwe locaties bijkomen, goed voor nog eens 1,5 procent méér uitstoot per jaar. De lokale overheden hebben nog steeds een behoorlijk sterk belang in grootschalige infrastructuur dus het is lastig om hen te overtuigen mee te doen, zegt Li Shuo, beleidsadviseur bij Greenpeace in Peking. “De klimaatagenda is niet alleen iets voor de centrale overheid in Zhongnanhai. We hebben steun nodig van alle zware industrieën en de belangrijkste provincies. Tot nu toe krijgen we dat niet, en dat zet China op achterstand.”
5. Zijn er concrete plannen om de klimaatdoelen te halen?
Tien jaar geleden was China in de ban van de duurzame energiebronnen. Overal werden velden bedekt met zonnepanelen, en werden windmolenparken geïnstalleerd. Het aandeel hernieuwbare energie steeg naar zo’n 16 procent in de Chinese energiemix. Niet alle bronnen laten dezelfde percentages zien, maar duidelijk is dat het land naast de grootste vervuiler op aarde, óók de grootste producent van schone energie is. De capaciteit voor zonne- en windenergie verdubbelde afgelopen jaar. Het doel is om in 2030 een kwart van alle energie uit duurzame bronnen te halen.
Maar dat is niet genoeg. Om haar emissiedoelen te halen moet Xi’s regering tot 2060 twee biljoen dollar per jaar investeren, citeert The Wall Street Journal een rapport van de UBS Group. Het aantal installaties voor opwekking van schone energie moet verdrievoudigen. Geen eenvoudige opgave. “Het is gemakkelijk om van nul naar twintig procent te gaan, maar veel moeilijker om van twintig naar veertig, of zelfs nog hoger te komen – dat hebben we nodig om CO2 neutraal te worden”, zegt Li Shuo. “We kunnen geen cosmetische ingrepen meer permitteren, we hebben een zware operatie nodig. Verandering van brandstofrichtlijnen, de elektriciteitsmarkt liberaliseren. Op de lange termijn maakt dat steenkool minder interessant.”
Hernieuwbare energiebronnen zijn een uitdaging geworden voor het regime in Peking, meent Li Yifei. Om productie van schone energie verder op te krikken, heb je niet zoveel aan een oekaze. “De centrale regering moet principes uitvaardigen, maar geen precieze doelen. De provincies hebben bewegingsruimte nodig.” Een arme, maar steenkoolrijke provincie als Shanxi kijkt heel anders naar energietransitie dan een rijke provincie als Shanghai. En kijk je naar wat provincies nodig hebben en kunnen doen, dan is er opeens veel meer mogelijk. Op de lege vlaktes van Xinjiang of Binnen Mongolië is veel plek voor windturbines of zonnepanelen.
6. Kan de internationale gemeenschap China in Glasgow aanzetten tot meer actie?
Klimaatverandering is een van de weinige dossiers waar Washington en Peking min of meer op één lijn zitten. De Amerikaanse president Joe Biden heeft het gebruikt om de gespannen verhoudingen weer wat te neutraliseren. Er is een aantal gesprekken geweest tussen de twee speciale klimaatgezanten van beide kanten: John Kerry en Xie Zhenhua. Maar volgens bronnen van The Washington Post wilde de Chinese kant het klimaatprobleem niet losmaken van andere kwesties zoals klachten over schending van mensenrechten, repressie in Hongkong en het nog voortdurende handelsconflict. Vooruitgang op het ene dossier, zou dus iets moeten opleveren op andere dossiers, vindt Peking.
In Glasgow wil China laten zien dat het zijn eigen gang gaat. Maar Peking wil ook niet te boek staan als dwarsligger, als het land dat niets doet om de klimaatverandering aan te pakken. Li Shuo denkt dat een beetje druk van buitenaf best een beetje kan helpen. “Ik zeg niet dat dát China overtuigde om steenkool uit haar buitenlandse investeringen te halen, maar het speelde wel mee,” zegt Li Shuo.
Peking krijgt graag erkenning voor een rol als leider bij het oplossen van wereldproblemen. Analist Myllyvirta ziet een belangrijke rol weggelegd voor nieuwe technologieën. “Ontwikkelen van nieuwe, schonere technologieën en bedrijven in die sector laten concurreren, kan een belangrijke aanjager zijn van China’s emissiedoelen.” Het geeft het land bovendien een interessante concurrentiepositie in de wereldeconomie. China kan concurreren met andere grootmachten en vervuilers, die het land zullen aansporen om een tandje bij te zetten. Myllyvirta: “Als je anderen niet zo hard ziet lopen, ben je met je eigen tempo ook best tevreden.”
NB: In eerste versie van dit verhaal was nog niet bekend dat China haar klimaatplannen bij de VN had ingeleverd, wat het donderdagnacht heeft gedaan. Dit is erin geschreven.
Offline
Die Chinezen blijven maar doorgaan met kezen.
Dan komen er veel wereldburgers bij, en is de uitstoot voor aanmaak energie qua steenkoolgebruik ook erg hoog.
Anders zij ook maar dikke truien breien. Helpt tegen het steenkoolgebruik (verbruik)
“I think we deserve people who really, really love us.” Alicia Keys
Offline